Trzydzieści lat temu, zamiast suchych kompresów zaczęto stosować opatrunki tworzące wilgotne środowisko, przepuszczające nadmiar pary wodnej i chroniące przed zarazkami. Po kilkuletnich testach porównawczych okazało się, że opatrunki hydrokoloidowe przeszły najśmielsze oczekiwania uzyskując jedne z najlepszych wyników w leczeniu ran. Wbrew oczekiwaniom popularność szybko spadła, ze względu na zbyt szerokie używanie hydrokoloidów. Do dziś jeszcze Granuflex pokutuje błędne jego wykorzystywanie, które nie dawało efektów, a czasem nawet szkodziło. Ta lekcja nie umniejsza opatrunkom hydrokoloidowym, ale wskazuje, w jakich sytuacjach należy je stosować - najczęściej będą to oparzenia i owrzodzenia.

Opatrunek hydrokoloidowy jako skuteczna alternatywa opatrunku gazowego

Do wyboru mamy następujące opatrunki hydrokoloidowe:


Suprasorb C- różne rozmiary	Suprasorb H

Granugel - opatrunek w tubce 15 g	Granuflex - 10 x 10 cm

Oczywiście, rana ranie nie równa i zawsze trzeba mieć na uwadze stan pacjenta. Zobaczmy, na jakiej podstawie oceniono sukces hydrokoloidu w porównaniu do opatrunków gazowych:

skrócił się całkowity czas gojenia ran o różnej etiologii (ran oparzeniowych, odleżyn, ran ciętych),
komfort pacjentów się poprawił, bo zmniejszyły się dolegliwości bólowe,
zmiana opatrunku nie była bolesna, bo hydrokoloid nie przyklejał opatrunku do rany,
funkcjonalny i kosmetyczny efekt gojenia rany po 12 miesiącach miał lepsze rezultaty, niż w przypadku pacjentów leczonych gazą opatrunkową,
zmniejszył się całkowity koszt leczenia, czyli:

zużyto mniej opatrunków i rzadziej dokonywano ich zmian
zmniejszył się procent powikłań zakaźnych (!),
zmniejszył się czas hospitalizacji pacjenta, opieki personelu nad pacjentami oraz koszt potrzebnych opatrunków, preparatów i sprzętu ochronnego;
argument ten warto podkreślić ze względu na wysoki koszt zakupu pojedynczego opatrunku hydrokoloidowego w stosunku do innych technik leczenia oparzeń. Koszt był również niższy w porównaniu z opatrunkami hydrożelowymi (które zalecamy stosować do wyciągania temperatury z ran).

Z doświadczenia wiemy, że część osób kieruje się niskim kosztem zakupu przy wyborze metod leczenia.

Pamiętajmy, że koszt należy obliczać uwzględniając wszystkie koszty hospitalizacji i obsługi placówki medycznej. W tej relacji opatrunek hydrokoloidowy wypada po prostu tanio.

Cena opatrunku hydrokoloidowego to ok. 6 zł za sztukę (w rozmiarze 10 x 10 cm).

Jak działa opatrunek hydrokoloidowy?

Opatrunek hydrokoloidowy to produkt z warstwą folii poliuretanowej z hydrokoloidem, która w kontakcie z raną pęcznieje uwalniając żel wiążący wysięk i złuszczoną/obumarłą skórę. W ten sposób opatrunek dostosowuje się do struktury rany, wyciąga nieczystości i przyspiesza jej regeneracje.

Ważnym argumentem leczenia ran jest tworzony im mikroklimat. Opatrunki hydrokoloidowe tworzą w ranie wilgotne środowisko przepuszczające powietrze i chroniące przed bakteriami. Pamiętać należy, że przed ich użyciem powinno się oczyścić ranę.

Opatrunki hydrokoloidowe stosuje się zarówno do leczenia odroczonego, jak i w fazie ziarninowania oraz ran z włóknikiem. To zróżnicowane zastosowanie pozwoliło używać je na różnego typu rany płytkie lub średnio głębokie, z małą lub średnią ilością wysięku.

Swoją rangę skutecznych opatrunków hydrokoloidy zyskały dzięki leczeniu ran oparzeniowych, przewlekłych oraz owrzodzeń. Obecnie opatrunki te zostały mocno zmodyfikowane. Uzyskano wyższe parametry leczenia, odjęto substancje alergizujące i niekorzystnie wpływające na środowisko rany. Dobre rezultaty można również otrzymać zaleczając miejsca pobrań skóry.

Właściwości opatrunków hydrokoloidowych:

Opatrunki hydrokoloidowe są w stanie pochłaniać małą i średnią ilość wysięku. Zachowują przy tym wilgotne środowisko rany i pochłaniają nieczystości. Chronią też przed bakteriami, których obecność jest niepożądana w ranie,
Podczas oczyszczania rany pobudzane są keratynocyty – komórki naskórka przyspieszające gojenie w odpowiednich wilgotnych i czystych warunkach,
Wilgotne środowisko rany reguluje jej temperaturę oraz pH. Fizjologia rany waha się pomiędzy 5,9, a 6,1 (odczyn lekko kwaśny), co skutkuje wzrostem aktywności endogennych układów enzymatycznych i pobudza migrację granulocytów wielojądrzastych. Efektem będzie również pobudzenie neoangiogenezy i redukcja ryzyka infekcji w kwaśnym środowisku,
U niektórych pacjentów opatrunki hydrokoloidowe mogą działać przeciwbólowo. W zebranych publikacjach uważa się, że zmniejszenie bólu rany może wynikać z obniżenia pO₂ i obniżenia syntezy PGE₂. Synteza m.in. jest przyczynkiem do zwiększenia wrażliwości zakończeń nerwowych na ból,
Opatrunek hydrokoloidowy nałożony na ranę wspomagają oddzielanie tkanek martwych dzięki ich uwodnieniu i rozmiękczeniu oraz pobudzeniu procesów fagocytozy i demarkacji enzymatycznej,
Cały proces leczenia w wilgotnym środowisku rany pobudzą do mikrocyrkulacji w jej obrębie. Fibroblasty i keratynocyty są bardziej aktywne i pobudzone do wzrostu i proliferacji, co przyspiesza procesy regeneracji i gojenia.

Najpopularniejsze zastosowanie opatrunków hydrokoloidowych dotyczy oparzeń i owrzodzeń (w tym i odleżyn)

Oba te typy ran są jednymi z najczęstszych przypadłości.

Odleżyny

Odleżyny to zmora osób starszych. Najważniejsze w ich leczeniu jest częste przemywanie pacjenta, dbanie o komfort leżenia oraz szybkie reagowanie na rany. Dobrą wiadomością będzie to, że większość opatrunków hydrokoloidowych jest w tych przypadkach refundowana.

Zastosowanie opatrunków hydrokoloidowych na odleżyny i inne owrzodzenia jest techniką chwaloną przez zaprzyjaźnionych nam lekarzy. Ważnym argumentem jest prosta zmiana opatrunków, które nie przywierają do skóry i nie rozdrażniają ran. Docenia się to, gdy opatrunki zmieniamy kilka razy dziennie. Opatrunek hydrokoloidowy ze względu na folię poliuretanową jest też bardziej odporny na zabrudzenia i zakażenia. Swoją wartość zyskuje przy ranach, które pacjent może łatwo zabrudzić wydzielinami - niemniej i tak należy zabezpieczyć go opatrunkiem wtórnym, w tym wypadku najlepiej foliowym (np. Suprasorb F).

Innym zastosowaniem będzie wykorzystanie ich na pojawiających się odleżynach: gdy zaobserwujecie Państwo pojawiające się na ciele dwie małe czerwono-różowe kropki warto zakleić je opatrunkiem hydrokoloidowym. To dobry sposób leczenia miejscowego, blokujący rozwój odleżyny.

Leczenie oparzeń opatrunkiem hydrokoloidowym

Oparzenia zdarzają się głównie u dzieci - czytamy, że niekiedy stanowią one aż 80% osób oparzonych. Najczęstsze przypadki dotyczą oparzenia cieczą, sporadycznie gazami i metalami, co zazwyczaj ma bardziej przykre konsekwencje.

Wysoka temperatura penetruje tkanki, uszkadza naczynia i oprócz widocznych oparzeń miejscowych tworzy ciężkie powikłania.

W pierwszej fazie leczenia stosuje się opatrunki na oparzenia - hydrożelowe. Ich zadaniem jest szybkie wyciąganie wysokiej temperatury z ciała, co hamuje pogłębienie obrażeń. Następne w kolejce do skutecznego leczenia są opatrunki hydrokoloidowe.

Istotą zastosowania nowoczesnych opatrunków jest czas reakcji. Jak wiemy, rany oparzeniowe mają zazwyczaj przykre konsekwencje i mogą prowadzić do trwałej dysfunkcji organizmu lub do zgonu.

Opatrunki hydrokoloidowe stosuje się do leczenie miejscowego, głównie na rany płytkie i średnio głębokie. Jedyne zalecenie, jakie można wystawić w ramach ogólnego leczenia ran oparzeniowych jest traktowanie opatrunkiem hydrokoloidowym oparzeń I i II stopnia - a, a/b i niewielkich oparzeń IIb. Jak piszą eksperci z wydawnictwa "Twoje zdrowie" jest to reguła od której i tak stale czyni się odstępstwa ze względu na różne okoliczności leczenia.

Za cel leczenia miejscowego za pomocą opatrunków zakłada się jak najszybsze funkcjonalne i morfologiczne odtworzenie uszkodzonej skóry i tkanek. Najważniejsze będzie wyleczenie naskórka ze względu na jego potencjał do zamykania ran w odpowiednim środowisku. Już od końca lat 90. uważa się, że jest to znacznie skuteczniejsza metoda od bliznowania.

Płytkie rany oparzeniowe można zagoić metodą naskórkowania wspomagając opatrunkiem hydrokoloidowym.

Co innego tyczy się głębokich ran oparzeniowych, których dna nie sposób jest oczyścić za pomocą opatrunku. W tych przypadkach możemy Państwu polecić opatrunki w postaci żelu. Żel wyciska się do rany, dzięki czemu spływa on w głąb jam oczyszczając je i tworząc środowisko sprzyjające gojeniu. Skuteczny produkt w postaci żelu to Suprasorb G. Opatrunek hydrokoloidowy może wtedy być użyty jako opatrunek wtórny, zabezpieczający ranę.

Kiedy nie wolno stosować opatrunków hydrokoloidowych?

Przeciwwskazania dotyczą m.in.:

ran kiłowych,
gruźliczych,
grzybiczych,
niektórych owrzodzeń tętniczych,
ukąszeń,
ran szarpanych z zakażeniem,
i oparzeń trzeciego stopnia.

Opatrunki hydrokoloidowe - jak ich używać

Dobrej jakości opatrunki cechują się tym, że warstwa hydrokoloidu rozkłada się się równomiernie na całej powierzchni opatrunku. Dzięki temu można nacinać go odpowiednio do kształtu rany. To pozwala przykładowo nałożyć cienki opatrunek na palec. Przedstawiciele firmy Lohmann&Rauscher mówią, że według opinii pielęgniarek produkt w wersji cienkiej jest najprawdopodobniej najcieńszy na rynku, co oferuje wysoką plastyczność.

Lepka warstwa opatrunków pozwala od razu po założeniu i nasączeniu wysiękiem na wygodne funkcjonowanie pacjenta. Opatrunek warto zabezpieczyć opatrunkiem wtórnym, np. foliowym, dzięki czemu nie odklei się on pod wpływem wody.

Opatrunki hydrokoloidowe można uznać za wykorzystane, kiedy już przybiorą białego koloru.

Generalnie nie zaleca się też wykorzystywania opatrunków, które nie zostały od razu spożytkowane - czyli nie są jałowe.

Niebezpieczeństwo rolowania się hydrokoloidów

Należy uważać, żeby hydrokoloidy się nie rolowały – wtedy nie będą skutecznie działać (pamiętajmy, że te opatrunki powinny dokładnie przylegać do dna rany i szczelnie ją pokrywać). Ryzyko rolowania występuje nawet przy cienkich opatrunkach i jest wyższe przy grubszych ich wersjach.

Opatrunki często się rolują podczas przesuwania pacjenta, czy jego przemieszczanie się na łóżku. Opatrunki hydrokoloidowe zawsze można zabezpieczyć przed rolowaniem Suprasorbem F - opatrunkiem foliowym, przepuszczającym powietrze.

Jedną z alternatyw dla opatrunków hydrokoloidowych jest Bactigras, który ma dodatkowe właściwości przeciwdrobnoustrojowe.

Polecamy też inne publikacje o leczeniu ran:

W kontekście leczenia odleżyn warto przeczytać:

Polecane artykuły około tematu odleżyn:

Literatura, którą się posiłkowaliśmy:

Sopata M.: Granuflex – nowoczesny opatrunek hydrokoloidowy do leczenia ran, Lek w Polsce 1997.
Kaźmierski M., Mańkowski P., Jankowski A.: Opatrunek hydrokoloidowy Granuflex – alternatywa czy metoda z wyboru w leczeniu rany oparzeniowej? Ordynat Lek 2003, 3 (8[22]).
Afilalo M., Dankoff J., Guttman A., Lloyd J.: DuoDERM hydroactive dressing versus silver sulphadiazine/Bactigras in the emergency treatment of partial skin thickness burns, Burns 1992, 18 (4).
Atiyeh B. S., El-Mousa K., Amm C. A., Ghanimeh G.: Comparison of the effects of moist and moist exposed dressings on healing of partial thickness wounds, IXth Congress of the European Burns Association, Lyon, 12–15.09.2001.
Cassidy C., Peter S. D. S., Lacey S., Beery M., Ward-Smith P., Sharp R. J., Ostlie D. J.: Biobrane versus duoderm for the treatment of intermediate thickness burns in children: a prospective, randomized trial, Burns 2005, 31 (7).
Hermans M. H. E., Hermans R. P.: Duoderm, an alternative dressing for smaller burns, Burns 1986, 12 (3).
Rimdeika R., Maslauskas K., Jankunas V.: Hydrocolloids in use of advanc ed care of deep dermal hand burns, XIth Congress of the European Burns Association, Estoril, 21–24.09.2005.

Polub nas na facebooku i bądź na bieżąco

Wymieniaj punkty na nagrody

Podziel się swoim komentarzem z innymi