Owrzodzenia - Polecamy środki na owrzodzenia oraz omawiamy najważniejsze aspekty zapobiegania i leczenia owrzodzeń.

Przyczyna powstawania owrzodzeń

Różne czynniki mogą prowadzić do powstawania owrzodzeń u pacjenta obłożnie leżącego lub siedzącego. Wśród najczęstszych przyczyn warto wymienić:

1. Ucisk w punktach zapalnych (zobacz grafikę miejsc ryzyka). Owrzodzenia powstają często w wyniku długotrwałego ucisku lub tarcia na skórze. Na przykład, owrzodzenia kończyn dolnych często powstają w miejscach, gdzie skóra jest narażona na ciągły kontakt z kołdrą lub pościelą. Z powodu braku "oddechu" skóra się nadmiernie poci, łuszczy, powstaje tam stan zapalny który pod wpływem dalszego ucisku z czasem prowadzi do powstania rany.
2. Cukrzyca jest jednym z najczęstszych czynników związanych z powstawaniem owrzodzeń. Osłabienie naczyń krwionośnych, przewlekły wysoki poziom cukru we krwi oraz niekontrolowana cukrzyca prowadzą do zaburzeń w procesie gojenia się ran i sprzyjają chorobom przewlekłym.
3. Choroby układu krążenia, takie jak miażdżyca czy niedokrwistość, mogą ograniczać dopływ krwi do skóry, co utrudnia gojenie się ran i sprzyja powstawaniu owrzodzeń. W takich przypadkach trudniej je również wyleczyć i czas gojenia się ran jest wydłużony.
4. Starzenie się człowieka to niestety kolejny czynnik, który sprzyja owrzodzeniom. Skóra osób starszych jest bardziej podatna na uszkodzenia, co sprzyja powstawaniu owrzodzeń.
5. Choroby skóry, takie jak łuszczyca czy atopowe zapalenie skóry, mogą prowadzić do powstawania owrzodzeń. Dlatego pacjenci powinni być pieczołowicie myci przez swoich opiekunów. Warto stosować także odpowiednie kremy niwelujące efekty ucisku na skórę.
6. Długotrwałe stosowanie leków, w tym sterydów, czy leków immunosupresyjnych może przyczynić się do osłabienia układu odpornościowego i utrudniać gojenie się ran. W określonych przypadkach rany te można wygoić korzystając z opatrunków kolagenowych.
7. Niestety to nie koniec listy czynników ryzyka. Obrzęk i owrzodzenia mogą także powstawać na skutek urazów, niedoborów składników odżywczych, radioterapii, chemioterapii i innych czynników.

Jak leczyć owrzodzenia

Przede wszystkim jest to zadanie holistyczne, które wymaga poznania pełnego procesu leczniczego. Zarówno opiekun domowy, jak i każdy specjalista musi zapoznać się z wyczerpującą lekturą. Wytyczne mają ponad 300 stron, ale uwierzcie nam - warto!

Szerszy proces opisujemy w dziale odleżyny, tu zaś podajemy skrótową listę zagadnień, którą należy mieć na uwadze podczas leczenia.

Nie należy zapominać także o prewencji powstawania owrzodzeń. Prewencja jest najważniejszym z obowiązków każdego opiekuna i samego pacjenta, jeśli jest on w stanie o siebie dbać. W tej ostatniej sytuacji warto aby wszyscy członkowie rodziny osoby narażonej na owrzodzenia wspierali ją w dobrych nawykach.

Ogólne zasady mówią, że owrzodzenia różnych typów leczy się przez zachowanie czystości i stosowanie nowoczesnych metod gojenia ran (oczyszczanie, dobór odpowiednich opatrunków, higiena ciała, odżywianie pacjenta). Bardzo ważne również jest zapobieganie ich ponownemu powstawaniu.

Zapytajmy zatem, co konkretnie pomaga na owrzodzenia:

• utrzymanie ran w czystości poprzez codzienne przemywanie ich preparatem antyseptycznym lub lawaseptykiem.
• nałożenie na rany odpowiedniego opatrunku, który pozwala na utrzymanie wilgoci i ułatwia gojenie - opatrunek musi być dobrany do fazy rany i jej rodzaju. Więcej na ten temat mówi strategia TIMERS
• w przypadku owrzodzeń na nogach pacjent powinien nosić odpowiednie obuwie, skarpety lub bandaże, aby zapobiec dalszemu uszkodzeniu owrzodzenia. O ich doborze decyduje specjalista
• jeżeli owrzodzenie jest na stopie zalecane jest unikanie długiego stania lub siedzenia z podporem miejsca owrzodzenia
• ból i obrzęk można zmniejszyć stosując leki przeciwzapalne. O ich doborze decyduje lekarz.
• jeśli owrzodzenie jest głębokie lub się nie goi pomimo zastosowania odpowiednich środków opisanych wyżej pacjent może być skierowany do kliniki leczenia ran przewlekłych. Tam poddawany jest kompleksowej terapii.

Jak długo goją się owrzodzenia

Na to pytanie nie da się niestety odpowiedzieć w prosty sposób. Wiele bowiem zależy od stanu rany i innych czynników. Czas gojenia się owrzodzenia zależy od kilku czynników, takich jak:

• rozmiar rany,
• głębokość,
• położenie na ciele,
• indywidualne cechy skóry danej osoby,
• choroby towarzyszące, które spowalniają/hamują gojenie.

Owrzodzenia przewlekłe mogą trwać miesiące lub nawet lata, natomiast te, które są świeże i mniejsze, mogą zniknąć już po kilku tygodniach.

Przykładowo, owrzodzenie stopy, nogi lub podudzia traktowane jako rana przewlekła goi się dłużej niż pół roku - czasem nawet 2 lata, przy czym musi być stale kontrolowane.

Niektóre z czynników, które mogą wpływać na tempo gojenia owrzodzenia (czyli spowalniać leczenie), obejmują:

• Zaburzenia metaboliczne, takie jak cukrzyca lub niedokrwistość, które mogą osłabiać układ odpornościowy i utrudniać gojenie się ran,
• Zaburzenia krążenia, które mogą ograniczać dopływ tlenu i składników odżywczych do tkanek, co opóźnia proces gojenia,
• Niektóre leki, takie jak steroidy, mogą osłabić układ odpornościowy i utrudniać gojenie,
• Niedobór składników odżywczych (takich jak witaminy A, C i E), brak zbilansowanej diety w chorobie nowotworowej, albo niedożywienie pacjenta (szczególnie osłabionego, który nie ma ochoty na jedzenie) może nawet hamować proces gojenia.
• Ponadto choroby towarzyszące, np zakrzepica, niewydolność żylna mogą prowadzić do

Przede wszystkim Należy pamiętać, że u pacjentów z czynnikami ryzyka owrzodzenia, które zostaną zanieczyszczone (albo zainfekowane) lub zaniedbane, mogą się pogorszyć i przedłużyć proces gojenia. Kieruje do pośrednio do przewlekłej niewydolności organizmu. Dlatego ważne jest regularne monitorowanie stanu skóry i odpowiednio szybkie leczenie pod opieką lekarza specjalisty w dziedzinie leczenia owrzodzeń.

Zapobieganie owrzodzeniom przewlekłym

Owrzodzenia przewlekłe są poważnym problemem zdrowotnym, który może być trudny do leczenia samodzielnego, w warunkach domowych. Nie obejdzie się bez częstych wizyt specjalisty lub pielęgniarki środowiskowej.

Istnieją jednak procedury pozwalające zapobiec powstawaniu owrzodzeń przewlekłych lub zminimalizowania ryzyko ich rozwoju.

1. Pamiętaj o odpowiedniej pielęgnacji skóry. Regularne mycie i nawilżanie skóry kremem barierowym jest ważne, aby utrzymać ją w dobrym stanie i zapobiec uszkodzeniom.
2. Unikaj długotrwałego nacisku lub tarcia na skórze w danym miejscu. Miejscowe zaczerwienienie może już świadczyć o ryzyku owrzodzenia. Aby odciążyć pacjenta warto stosować materace przeciwodleżynowe lub poduszki odciążające.
3. Regularnie kontroluj owrzodzenia. Rana we wczesnym stanie może być szybko wyleczona jeśli będzie odpowiednio zadbana. Niestety bardziej skomplikowane owrzodzenia - np owrzodzenia żylne goleni - wymagają specjalistycznego leczenia od razu, i nie można tu zwlekać z kontaktem ze specjalistą.
4. Pacjencie w grupie ryzyka, cierpiący na choroby żył, cukrzycę, powinni regularnie monitorować swój poziom cukru we krwi, insuliny, cholesterolu. Zaburzenia metaboliczne mogą przyczyniać się do powstawania owrzodzeń przewlekłych, dlatego ważne jest, aby utrzymywać je pod kontrolą.

Informacje podstawowe

Czym są owrzodzenia

Owrzodzenia to uszkodzenia skóry lub błony śluzowej, które mogą być spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak nadmierny ucisk, ciepło, wilgoć, niedobór krwi, choroby skóry, infekcje lub działanie substancji chemicznych. Owrzodzenie może być również efektem ubocznym działania leków. Owrzodzenia mogą mieć różne rozmiary i głębokość. Przechodzą przez różne fazy zaawansowania i od nich zależy prowadzone leczenie.

Jak wygląda owrzodzenie

Poniżej przedstawiamy kilka obrazów na licencji creative commons. To owrzodzenia nóg w różnych fazach.

Kliknij w miniatury aby powiększyć zdjęcia.

Jak wygląda owrzodzenie podudzi? - zobacz powyżej

Przykładowy przebieg leczenia owrzodzenia podudzi (lub szerzej nóg)

1. Zlokalizowanie rany przez pacjenta - jej rozwój, próby leczenia.
2. Diagnoza lekarska - lekarz przeprowadza wywiad dotyczący historii medycznej pacjenta oraz prowadzi badanie skóry w celu ustalenia przyczyny owrzodzenia. Klasyfikuje jego rozmiar i typ oraz ocenia fazę rany. Ustala procedurę leczenia.
3. Oczyszczanie rany to pierwsze działanie właściwe. Lekarz lub pielęgniarka oczyszcza ranę z martwych tkanek i bakterii z pomocą debridementów i środków antyspetycznych.
4. Dobierany jest opatrunek specjalistyczny, odpowiedni do rany. Opatrunek należy zmieniać zgodnie ze zmianami faz rany. Jego działanie powinno prowadzić do konkretnego efektu. Jeśli pożądany efekt się nie pojawia podejrzewa się występowanie schorzeń współistniejących (przewlekłą chorobę blokującą leczenie).
5. Jeżeli jest taka możliwość, pacjentowi doradza się zniwelowanie nacisku na miejsce rany. Może to oznaczać zmianę pozycji ciała, zmianę rozkładu ciężaru ciała oraz stosowanie specjalnych podpórek i poduszek antyodleżynowych.
6. Uzupełnianie składników odżywczych, szczególnie jeżeli pacjent prowadzi nieodpowiednią dietę (częsty problem u osób z cukrzycą). Jeżeli zdecydujecie się Państwo na stosowanie suplementów diety, pamiętajcie, że muszą (!) one być nadzorowane przez lekarza lub dietetyka. Nie należy stosować suplementów bez kontroli i weryfikacji ich działania. W naszym kraju jest to niestety nagminny błąd.
7. Leczenie choroby przewlekłej powinno być prowadzone równolegle z leczeniem owrzodzenia.