Rękawice ochronne – 3 ważne zasady ochrony przed substancjami chemicznymi

Zagadnienie ochrony przed substancjami chemicznymi jest często poruszane podczas pracy w laboratorium, sterylizatorni, czy u osób zajmujących się profesjonalnym sprzątaniem obiektów.

Oprócz zabezpieczeń przed chemią trzeba być świadomym ochrony przed przebiciem materiału rękawic oraz dopasować ich wytrzymałość do wykonywanej pracy. W grę często wchodzą wysokie stężenia preparatów do mycia narzędzi, czy dużych powierzchni. Sporadycznie mogą zdarzać się oparzenia kwasami, albo kontakt z rozpuszczalnikami. W tym poradniku pragniemy przedstawić Państwu wszystkie najważniejsze cechy rękawiczek ochronnych oraz uświadomić najniebezpieczniejsze zagrożenia.

Generalnie wyższą odporność na chemię wykazują rękawice nitrylowe – ważne, żeby posiadały odpowiednio długi mankiet, dobrą odporność na przebicia i spełniały wymagane normy ochronne.

1. Wybór rękawic zgodnie z zaleceniem producenta
2. Zgodność z normami produkcji oraz właściwości mechaniczne
3. Odporność chemiczna oraz środki ostrożności
4. Sposoby badań na rękawicach

 

1. Reguły doboru rękawic ochronnych do konkretnej pracy

Zgodnie z wymogami Centralnego Instytutu Ochrony Pracy zaleca się stosowanie środków ochrony osobistej, które przeszły testy jakości. Producenci wykonują szereg rutynowych badań na reakcję z substancjami chemicznymi. Wyniki badań dołączane są do instrukcji lub ulotki produktu. Na tej podstawie też określane są warunki pracy, w jakich rękawice będą używane.

Polecamy Państwu czytać zalecenia producenta odnośnie wykorzystania rękawic – to prosty sposób, żeby dowiedzieć się, do czego produkt jest przeznaczony.

Oczywiście zdarzają się przypadki, że na stanowisku pracy występuje wiele substancji chemicznych. Wtedy potrzeba kupić kilka typów rękawic i odpowiednio przeszkolić personel z zasad ich korzystania. Nie zapominajmy również o odpowiednim oznakowaniu miejsca pracy – z doświadczeń BHPowców wynika, że tablice informacyjne znacznie poprawiają wiedzę personelu i w konsekwencji owocują mniejszą ilością wypadków.

Należy również pamiętać o zmiennych warunkach pracy w przypadku obsługi pacjentów i klientów. Warunki pracy z ludźmi zawsze są mniej przewidywalne i zabezpieczenia powinny być tam największe. Pisaliśmy o tym w poprzednim tekście o rękawiczkach medycznych.

Zobacz pełną ofertę rękawic medycznych

 

2. Jak rozpoznać rękawice ochronne

Rękawice dla pracowników mających kontakt z substancjami chemicznymi powinny mieć udokumentowaną odporność na penetrację substancji chemicznych i biologicznych (zgodność z normą PN-EN 374). Czas przebicia (czyli przeniknięcia substancji przez ściany rękawicy) powinien być długi, dostosowany do czasu pracy w rękawicach.

Z uwagi na kontakt z ostrymi narzędziami, rękawice powinny mieć także dużą wytrzymałość mechaniczną oraz mankiet długi na tyle by chronić przed wlewaniem roztworów dezynfekcyjnych i myjących do rękawicy.

 

Wymagania dotyczące środków ochrony indywidualnej dla określonych zagrożeń

Centralny Instytut Ochrony Pracy ustalił, że pracodawca powinien dobrać rękawice maksymalnie chroniące pracowników przed działaniem czynników szkodliwych. Zalecenia opatrzono normą PN-EN 374-1:2005 [1], które dotyczą:

• odporności na przenikanie czynnika chemicznego,
• odporności na przesiąkanie,
• minimalnej długości rękawic,
• a także właściwości mechanicznych.

Definicja przenikania substancji chemicznej przez rękawice:

To proces podczas którego substancja chemiczna przechodzi przez materiał rękawicy na poziomie molekularnym. To znaczy, że cząsteczki substancji są absorbowane przez materiał, a następnie dochodzi do ich dyfuzji i desorpcji po drugiej stronie materiału.

Poziomy odporności rękawic na przenikanie są określane na podstawie czasu przebicia. Wskazuje się tu czas, który upłynął między kontaktem substancji chemicznej z zewnętrzną warstwą materiału, a jej obecnością po drugiej stronie. Czas przebicia przyjęty dla poszczególnych poziomów skuteczności opisano w poniższej tabeli.

Tabela 1 Poziomy skuteczności w zakresie odporności na przenikanie [1].

Czas przebicia wyznaczony w badaniach laboratoryjnych. Podany w minutach	Poziom skuteczności dotyczący odporności na przenikanie
> 10	1
> 30	2
> 60	3
> 120	4
> 240	5
> 480	6

 

3. Odporność chemiczna rękawic oraz środki ostrożności

Ochrona przed czynnikami chemicznymi powinna uwzględniać rodzaj i stężenie substancji chemicznej, przy której będą prowadzone prace. Zawsze powinno się zakładać nieco wyższe stężenie, które może być nieopatrznie zastosowane.

W żadnym razie materiał rękawicy nie może reagować ze związkiem chemicznym używanym podczas pracy. Pamiętajmy, że nie wszystkie reakcje przebiegają gwałtownie. Niektóre związki mogą powodować pęcznienie materiału, jego sztywnienie, pękanie, czy rozpuszczanie, co ułatwia przenikanie chemikaliów, zmniejsza odporność mechaniczną rękawicy i obniża wygodę użytkowania.

Innym ważnym czynnikiem, który należy uwzględnić przy doborze rękawic, jest czas oddziaływania czynnika szkodliwego oraz intensywność jego występowania. Przykładami są:

• narażenie na działanie kropel ciekłych substancji,
• albo konieczność zanurzania rąk roztworze.

Jeżeli pracownik koniecznie musi chwytać gładkie, śliskie lub mokre przedmioty zaleca się wybrać rękawice moletowane lub fakturowane, czyli z drobnymi wypukłościami lub naniesioną krateczką na zewnętrzną część rękawiczki.

W przypadku pracy z ostrymi narzędziami rękawice chroniące przed czynnikami chemicznymi muszą jednocześnie służyć jako ochrona przed czynnikami mechanicznymi.

 

4. Jak przebiegają badania na rękawicach medycznych

Większość producentów rękawic medyczno-ochronnych bada je na szereg substancji chemicznych wykorzystywanych w środowisku szpitalnym zgodnie z metodologią opisaną w normie EN 374-3. W normie wymieniono substancje niebezpieczne, ale właściwie zakres badań jest mocno rozszerzony. Badania są prowadzone na substancjach spoza załącznika A do normy EN 374, co pozwala określić rzeczywisty poziom ochrony na substancje charakterystyczne dla danego obszaru pracy. Jest to istotne zwłaszcza w przypadku kontaktu rękawicy z cytostatykami.

Badanie rękawicy medyczno-ochronnej wg metodologii EN 374-3 na substancje cytostatyczne są dobrym przykładem przedstawiającym rzeczywisty poziom ochrony użytkownika w przypadku konkretnej procedury medycznej.

Rysunek 1 Znak graficzny dla rękawic stanowiących pełną ochronę przed substancjami chemicznymi.

W przypadku rękawic spełniających jedynie wymaganie w zakresie odporności na przesiąknie, rękawica jest znakowana piktogramem pokazanym na rysunku 2

Rysunek 2 Znak graficzny dla rękawic wodoodpornych informujący o ograniczonej ochronie przed substancjami chemicznymi.

Mając na względzie szereg czynników wymienionych w całym powyższym tekście, stosowne rękawice ochronne odpowiadają normie EN 374 (załącznik A ) oraz zostały przebadane na substancje chemiczne charakterystyczne dla środowiska szpitalnego. Przypominamy, że jest to rekomendacja Centralnego Instytutu Ochrony Pracy.

Poniższa tabela prezentuje substancje na które wykonuje się testy wedle normy EN 374. Wytwórca może wykonać badania z użyciem substancji dodatkowych, w tym środków dezynfekcyjnych.

Litera kodu	Substancja chemiczna	Klasa	Zastosowanie w środowisku szpitalnym
A	Metanol	Alkohol pierwszorzędowy	Używany jest jako rozpuszczalnik w syntezie organicznej. Stosowany w produkcji formaldehydu i kwasu mrówkowego, MTBE­ stosowany w farmaceutyce.
B	Aceton	Keton	Aceton obecny jest w niewielkich ilościach w krwi i moczu. Większe od normy jego stężenie pojawia się w organizmie przy zaawansowanej i nieleczonej cukrzycy. Aceton jest naturalnie obecny w tkankach wielu roślin. Stosuje się go przy produkcji leków, barwników, farb, lakierów i środków czyszczących. Wykorzystywany jest jako prekursor do produkcji narkotyków. Stanowi półprodukt w syntezie organicznej substancji takich, jak chloroaceton, chloroform, bromoaceton, sulfonal, jodoform.
C	Acetonitryl	Związek nitrylowy	Stosowany jako odczynnik laboratoryjny.
D	Dichlorometan	Parafina chlorowana	Głównie jako rozpuszczalnik do reakcji, ekstrakcji, mato polarny eluent w chromatografii cieczowej (takie HPLC). Będąc znacznie mniej szkodliwy od chloroformu, w znacznym stopniu wyparł ten rozpuszczalnik z preparatyki organicznej. Ponadto dichlorometan znalazł zastosowanie w medycynie do narkoz, ponieważ posiada własności usypiające.
E	Disiarczek węgla	Związek organiczny zawierający siarkę	Głównie do wytwarzania włókien wiskozowych.
F	Toluen	Węglowodór aromatyczny	Znajduje zastosowanie jako surowiec i rozpuszczalnik w wielu dziedzinach przemysłu organicznego i farmaceutycznego. Ze względu na niską temperaturę krzepnięcia wykorzystuje się go również w cieczowych termometrach minimalnych. Znajduje się w wykazie prekursorów środków odurzających.
G	Dietyloamina	Amina	Stosowana w preparatyce farmaceutycznej i syntezie chemicznej.
H	Tetrahydrofuran	Związek heterocykliczny	Produkcja elastomerowych włókien poliuretanowych.
I	Octan etylu	Ester	Eter octowy zwany też octanem etylu jest najstarszym środkiem do narkozy, używanym od roku 1846. Stosuje się go jako odczynnik do analizy lub jako składnik do syntez. Dodatek do preparatów kosmetycznych i farmakologicznych.
J	n-heptan	Węglowodór nasycony
K	40% wodorotlenek sodu	Zasada nieorganiczna	Preparaty chlorowe stosowane są do dezynfekcji instalacji wodnej, sprzętu do hydroterapii, bielizny szpitalnej i odpadów klinicznych oraz powierzchni, zwłaszcza zanieczyszczonych krwią lub płynami ustrojowymi. W środowisku kwaśnym, w tym w kontakcie z moczem, z podchlorynu sodu uwalnia się toksyczny chlor gazowy. Chlor działa drażniąco na skórę i w wysokim stężeniu może być drażniący dla skóry i dróg oddechowych.
L	96% kwas siarkowy	Nieorganiczny kwa	Służy między innymi do produkcji innych kwasów, do wyrobu barwników, włókien sztucznych. Stosuje się go do produkcji leków. Jest często używanym odczynnikiem w laboratoriach oraz w syntezie organicznej do sulfonowania oraz podczas nitrowania.

Ten tekst jest kontynuacją materiału o ochronnych aspektach rękawiczek medycznych. W poprzednim artykule pisaliśmy więcej o praktycznym użytkowaniu rękawiczek.

 Zobacz rękawiczki nitrylowe w naszym sklepie. A jeśli potrzebujesz chemii gospodarczej zapraszamy do wskazanego działu.

---

 

Tekst przygotowano we współpracy z Aleksandrą Trzcińską i Dariuszem Biegajło z firmy ZARYS.