Owrzodzenia odleżynowe - poznaj metody klasyfikacji, leczenia i sposoby zapobiegania
Ten artykuł jest swojego rodzaju drogowskazem. Kieruje do innych, bardziej szczegółowych treści. Zatem znajdziesz tu:
- kompleksowy proces postępowania z odleżynami (informacje dla specjalistów oraz opiekunów domowych)
- metody zapobiegania odleżynom
- klasyfikację odleżyn
- metody leczenia
Owrzodzenie odleżynowe to rana spowodowana długotrwałym uciskiem na obszar ciała. Częste miejsca, w których tworzą się owrzodzenia można przedstawić na grafice. Większość z nich znajduje się na wyniosłościach kostnych, czyli na łokciach, piętach, biodrach, kostkach, ramionach, a także z tyłu głowy oraz na plecach pacjenta.
Nieleczony stan zapalny relatywnie szybko przeradza się w owrzodzenie, które może spowodować poważne konsekwencje.
Z tych powodów najważniejszym czynnikiem jest zapobieganie powstawaniu owrzodzeń odleżynowych, a jeżeli jest to niemożliwe, istotne jest kompleksowe postępowanie lecznicze.
Holistyczny proces dbania o odleżyny opisaliśmy w dziale Odleżyny - są tam również wskazane źródła dla profesjonalistów.
Jak właściwie powstaje odleżyna?
Miejscowe uszkodzenie skóry lub tkanki przyległej w miejscu wyniosłości kostnej wiąże się ze utrudnieniem prawidłowego przepływu krwi, co w konsekwencji prowadzi do obumierania komórek. Dochodzi do martwicy tkanek oraz owrzodzenia.
Oczywiście szczególnie narażone są osoby obłożnie chore lub siedzące, które nie mogą się samodzielnie przemieszczać.
Odleżyny są niestety ważnym problemem zdrowotnym tej grupy pacjentów, a w dodatku, występują częściej u osób starszych, osłabionych i ze słabszym dopływem krwi w układzie żylnym, gorszym stanem skóry. Nieprawidłowo leczone przyczyniają się do wzrostu śmiertelności u pacjentów, a jeżeli leczenie jest podejmowane zbyt późno może przyczyniać się do amputacji kończyn.
Leczenie odleżyn jest ważne, lecz kluczowe jest zapobieganie im. Dlatego warto skupić się na:
- codziennym oględzinom pacjenta
- dokładnym przemywaniu ciała oraz wysuszaniu go
- zabezpieczaniu miejsc powstawania odleżyn
- zadbać o odpowiednie odżywianie
Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat zapraszamy do naszego dłuższego poradnika na temat profilaktyki przeciwodleżynowej oraz do bardziej specjalistycznych źródeł - algorytm pielęgnacji pacjenta obłożenie chorego
Klasyfikacja odleżyn wg ujednoliconej skali
W 2009 roku dwie instytucje EPUAP i NPIAP* ustaliły ujednolicone postępowanie klasyfikacji i leczenia odleżyn. Wymagało ono ujednolicenia, bowiem w różnych krajach i ośrodkach leczniczych pacjenci byli podejmowani inaczej i leczeni innymi metodami. Ujednolicenie klasyfikacji powoli wyrównuje ten poziom, choć w Polsce nie doszliśmy jeszcze do ideału (a przynajmniej nie w momencie pisania tych słów, w 2023 r.)
Klasyfikację odleżyn wg EPUAP/NPIAP została opisana na naszej stronie ze wskazaniem bardziej obszernego źródła dla specjalistów. Zachęcamy do zajrzenia tam.
*EPUAP, European Pressure Ulcer Advisory Panel - Europejski Komitet Doradczy ds. Odleżyn
NPIAP, National Pressure Injury Advisory Panel- Amerykański Komitet Doradczy ds. Odleżyn
W skrócie klasyfikacja obejmuje 4 etapy:
- Kategoria/Etap I: Nieblednące zaczerwienienie zdrowej skóry
- Kategoria/Etap II: Częściowa utrata grubości skóry lub pęcherze
- Kategoria/Etap III: Utrata skóry na całej jej grubości (widoczny tłuszcz)
- Kategoria/Etap IV: Utrata tkanki na całej jej grubości (widoczne mięśnie/kości).
Leczenie owrzodzeń odleżynowych - metody i opatrunki wspomagające leczenie
Wyróżnia się 3 zasadnicze rodzaje środków wspomagających leczenie odleżyn w różnych ich stadiach powstawania:
- Przy pomocy odpowiednich środków należy zmniejszyć lub zwolnić ucisk - będą to na przykład poduszki odciążające, materace przeciwodleżynowe, mogą to być także opatrunki odciążające
- Zabezpieczanie otarć i odleżyn w pierwszej fazie - dokonamy tego z pomocą kremów barierowych jak Askina Barrier Cream oraz Cavilon Durable Barrier Cream; dodatkowo rany warto zabezpieczyć opatrunkiem foliowym, paroprzepuszczalnym
- Leczenie ran musi w dalszych fazach klasyfikacji musi być prowadzone profesjonalnie, co obejmuje:
- oczyszczanie, przemywanie rany, odkażanie, zapobieganie rozwojowi infekcji i przeciwdziałanie jej jeśli taka się pojawia
- usuwanie tkanki martwiczej
- stosowanie odpowiednich opatrunków na odleżyny wspomagających gojenie ran w środowisku wilgotnym
Dziękujemy firmie Coloplast za wsparcie merytoryczne przy tworzeniu materiałów. Ich pełną ofertę znajdziecie Państwo u nas w sklepie - opatrunki Coloplast
| f | Polub nas na facebooku i bądź na bieżąco | Wymieniaj punkty na nagrody |